Türkiye'nin en büyük petro kimya tesisi Aliağa'da kurulu Petkim'de, işçiler 20 Temmuz 2011 Çarşamba gününden beri direnişteler. Petrol-İş sendikasının köklü işyerlerinden olan Petkim bilindiği gibi 2008 yılından bu yana özelleştirilmiş durumda. Sahibi ise Azerbaycanlı Socar şirketi.

Petkim, diğer petro kimya tesislerinde olduğu gibi, 12 Eylül faşist cuntası tarafından çıkartılan yasalarca grev yasağı uygulanan yerlerden biri. Bu nedenle çok uzun yıllardır Petkim'de yapılan eylemler "yasadışı" nitelemesini hak eden eylemler olmakta.

Uzun süredir devam eden toplu sözleşme görüşmeleri işverenin taşeron uygulaması ve benzeri bir dizi sorunla birlikte, esas olarak çalışanlar arasındaki ücret dengesizliğini giderme konusunda bir adım atmaması üzerine uyuşmazlıkla sonuçlandı. Yasalara göre de grev yasağı bulunan işyerlerindeki uyuşmazlıklar, ancak Yüksek Hakem Kuruluna başvurularak giderilebiliyor. YHK'dan da çıkacak kararın en fazla mevcut durumu devam ettirmesi ve ücretler için de ancak resmi enflasyon kadar bir artış öngörmesi şaşırtıcı olmayacaktır.

Petkim, yaklaşık kurulduğu günden beri mücadeleci bir işçi profiline sahiptir. Sade yurttaşlara tanıdık gelmeyen bir kuruluş olmasına rağmen, yaklaşık 300 ürünün hammaddesinin üretildiği bir tesis olması dolayısıyla, ilgili çevrelerde çok bilinen bir işletmemizdir. Plastik üreticilerinin, ilaç kapsüllerinin, gübre yan ürünlerinin ve benzeri yüzlerce farlkı türde ürünün tek imalatçısı olan Petkim'de niçin grev yasağı uygulandığını anlamak bu nedenle daha kolaydır.

Petkim, 2006 yılından bu yana yeni işçiler alıyor. Her yıl yaklaşık olarak 200-250 yeni işçinin alındığı işyerinde, eski işçilerle yeniler arasındaki denge yarıya yaklaştı. Şu anda yaklaşık olarak 2300 kişinin çalıştığı Petkim'de 1000 civarında işçi, yeni kuşağı temsil ediyor.

Eskiler daha yüksek ücretli. Yeniler ise kimi zaman üçte bir oranında daha düşük ücret alıyorlar. Ama, eskiler ve yeniler arasındaki tek fark ücretten ibaret değil. Yeni ve eski kuşaklar arasında mücadeleye bakış, mücadele deneyimi, siyasal refleksler açısından da farklılıklar var.

Eski kuşak işçiler, çok uzun yıllar boyunca özelleştirme karşıtı mücadele içinde yetişmişlerdi. İşyeri işgalinden, Ankara'da ihaleleri protesto etmeye varıncaya kadar bir seri eylem türü geliştiren bir kuşaktı. Farklı bölgelerdeki mitinglere topluca katılan, kollektif çabanın sonuçlarını alabilen bir anlayış geliştirmiş ve eylem içinde olgunlaşmış bir yapıları vardı.

Özellikle işletmenin özelleştirilmesinden sonra işe alınan yeni kuşak işçiler ise, işveren tarafından olabildiğince seçmeye tabi tutulmuş ve eskiler gibi işyeri için "sorun" çıkartmayacakların alınmasına gayret edilmişti. Hatta, belli cemaatlerin etkisiyle alınan işçilerden bile bahsediliyordu.

Tüm bunlar ise eskiler ile yeniler arasında bir kopuşa da yol açıyordu. Ayrıca, sözkonusu kopuş, eskiler ile yeniler arasındaki ücret dengesizliği nedeniyle maddi bir zemin de buluyordu.

İşte, Petkim, özelleştirme sonrası ilk kez bu kapsamda bir direniş yapıyor. Eskilerin çoğunun emekliliklerinin yaklaşması ve ücretlerin yüksek olması sendika için bir engel olarak görülüyordu. Yeni kuşak işçilerin eylem deneyimsizliği nedeniyle bu kapsamda bir mücadeleye uzak durmaları durumunda, yapılan çağrının ters etki yaratması gibi bir risk de taşıyan eylem şu ana kadar büyük bir başarıyla sürüyor.

Tesisi terk etmeme eylemi için fabrikaya kapanan işçilerin talebi, "ücret" gibi görünmesine rağmen, asıl olarak Petkim'in mücadele deneyiminin yeni kuşak işçilerce de benimsenmesi gibi bir sonuç doğuracak.

Eskiler lojman hakkı için bazen yıllarca sıra beklerken, işveren yeni alınan işçilere daha kadroya alındıkları gün lojman vermişti. İşyerinin geleceği sizlersiniz diyerek yeni işçileri özel olarak "işyeri aidiyeti" ile donatmaya çalışmıştı. Farklı yönetim teknikleri kullanarak yenilerin sendikadan uzaklaşmasına ve esas olarak işverene bağlı olmalarına gayret etmişti.

İşte, eyleme büyük bir disiplinle katılan, sendikanın çağrısına uyarak meşru direniş haklarını kullanan işçilere karşı işveren tüm bu silahları kullandı. Lojmanı, işe alınma biçimlerini hatırlatan ve sadece yeni kuşak işçileri muhatap alan mektuplar yazarak "diyet" imasında bulunması, ters etki yaratmış görünüyor.

22 Temmuz itibariyle halen devam eden eylemin sonucunda işçilerin taleplerinin yerine getirilip getirilmeyeceği henüz belli değil. Ancak, Petkim işçileri arasındaki yapay kuşak farkının ortadan kalkması ve eskilerle yenilerin aynı hedef için ortak mücadele içine girmeleri bile büyük bir başarı sayılacaktır.

Daha önce pek çok başarılı yönetici yetiştiren, Tüpraş'la birlikte Aliağa'nın temel ekonomik gücünü oluşturan Petkim işçilerinin yeni dönemde de sermaye için uysal kuzu olmayacağının anlaşılması bile işçi sınıfı mücadelesi için başarıdır.

İzmir'de, Aliağa'da bulunan tüm dostlarımızın Petkim işçilerinin mücadelesine katkı sunmasını bekliyoruz. Eylem öğretiyor. En pasif işçiye bile devrimci bir dönüşüm yaşatıyor. Patronların gerçek yüzünü açığa çıkartıyor.

İşçi sınıfının disiplinini taşıyan öncü dostlarımızın işçilerle konuşması, işçilerle el ele davranması kişisel hayatlarında devrimci bir dönüşüm yaşayan Petkim'li işçilerin bu dönüşümü toplumsal hayata da yansıtmalarını hızlandıracaktır.