Sosyalist Dergi: 2 |  Arsızlar |
Sansür

"İçişleri Bakanlığı Halkla İlişkiler Daire Başkanlığı'nın 26 Nisan 1999 tarih ve 096 sayılı yazısında belirtilen "mahzurlu" olan ve bunlların yerine kullanılması istenen terimleri içeren genelge, Vali Erol Çakır imzasıyla, İstanbul'daki kamu kurum ve kuruluşlarına tebliğ edildi. "İleride tartışma ve istismara neden olacak kavramların kullanılmaması amacıyla" düzenlenen genelgenin TRT ve Anadolu Ajansı'na da gönderildiği öğrenildi."

Erbil Tuşalp, Milliyet, 20 Mayıs 1999

İçişleri Bakanlığı'nın "düzelttiği" terimler

 
Sakıncalı


Gerilla (kır gerillası, şehir gerillası) Asi

Peşmerge, mülteci

İsyan, Kürt isyanı, Kürt ulusal kurtuluş savaşı, Kürtlerin özgürlük mücadelesi, Kürt ayaklanması, Silahlı kalkışma, Başkaldırı

PKK, KAWA, KUK, Apocu, Bölücü çete, Ayrılıkçı güçler

Operasyon, temizlik harekâtı, güvenlik harekâtı, huzur harekâtı, .... harekâtı

Kürt soylular, Kürt kökenliler, Kürt soylu vatandaşlar, Kürt soyundan halk

Komutan, Vali, Kaymakam

Geçici olarak silah bırakma, Ateşkes

Barış çağrısı

Botan (....) komutanı, sorumlusu

Apo

Milis

Örgüt üssü, kampı, karargâhı (yurtiçinde)

Örgütün lider kadrosu/kadrosundan

Bölücü örgüt/bölücü

Marksist-Leninist örgüt, Marksist-Leninist PKK

İnsanlığa karşı suç

Güneydoğu halkı, Güneydoğu Anadolu halkı, Doğu ve Güneydoğu Anadolu halkı

Sürgünde Kürt Parlamentosu

Kürt milletvekili-Kürt parlamentosu, milletvekili/üyesi

Kürt bayrağı, Sözde Kürt bayrağı

ERNK bürosu

ERNK-ARGK

Düşük (alçak) yoğunluklu savaş

Kürt devleti

Kürt liderler/liderleri

Ulusal Meclis/Eyalet Meclisi, ....nci Kongre

Uygun

Terörist, terörist unsur, eşkıya, haydut

Kuzey Iraklılar, sığınmacılar

Terörist faaliyetler

PKK terör örgütü, kanlı terör örgütü, cinayet şebekesi

Teröristlerin ve suçluların aranması, suçluların takibi

Türk vatandaşı/bölücü çevrelerce Kürt olarak isimlendirilen vatandaşlarımız

Bir yetkili

Terörist faaliyetlere ara verme, silahlı terörist eylemleri geçici olarak durdurma

Terörist faaliyetlere geçici ara verme

Teröristlerin yöre sorumlusu

Terörist Öcalan

Terör örgütüne yardım ve yataklık yapanlar, terörist işbirlikçisi
 

Terörist barınağı, terörist yuvası

Terör örgütü sorumlularından

Terör örgütü/terörist

Terör örgütü, terör örgütü PKK. Not: Örgütün Marksist-Leninist olduğu konusu yüz yüze temasta yurtdışında kullanılabilir

Terör suçu, cinayet-katliam suçu, toplu katliam suçu

Türkiye'nin doğusundaki vatandaşlarımız

PKK terör örgütü güdümündeki toplantı

Terör örgütü elemanı

Terör örgütünün sembolü

Teröristlerin irtibat bürosu

Terörist örgütün alt birimi

Terörle mücadele

Kuzey Irak'taki oluşum

Kuzey Iraklı aşiret ağaları/reisleri

 

Terörist toplantısı

Bu haberi notlarımız arasına aldıktan sonra, 14 Haziran 99 tarihli Milliyet gazetesinde benzer bir yasak listesinin üniversitelere de gönderildiğini okuduk. Haber şöyle:

Benzer bir uygulama çerçevesinde aynı liste üniversitelere de ulaştırıldı. Mimar Sinan Üniversitesi Rektör Vekili Prof. Dr. İsmet Vildan Alptekin imzasıyla dekanlıklara iletilen bir yazıda şöyle denildi:

"İstanbul Valiliğinin ilgi yazısı ekinde alınan; kamu kurum ve kuruluşlarınca yapılan basın açıklamaları ve yayın faaliyetleri başta olmak üzere iç ve dış kamuoyuna yansıyacak tüm etkinliklerde terim birliğinin sağlanması ve son gelişmeler de gözönüne alınarak ileride tartışmaya ve istismara sebep olacak kavramların kullanılmasını önlemeye yönelik terminoloji listesi ekte gönderilmektedir. Bilgilerinizi ve sözkonusu terminoloji listesine uyulması konusunda gereken hassasiyetin gösterilmesini rica ederim."

"Çok gizli" damgası taşıyan liste 37 terimden oluşuyor.

Kullanılması istenmeyen kelimeler ve önerilen karşılıkları şöyle:

• Komutan, vali, kaymakam - Bir yetkili

• Gerilla, asi - Terörist, eşkıya, haydut

• Boşaltılan köyler - Terk edilen köyler

• Peşmerge, mülteci - K. Iraklı, sığınmacılar

• Örgüt üssü, kampı - Terörist barınağı

• Düşük yoğunluklu savaş - Terörle mücadele

• Kürt devleti - K. Irak'taki oluşum.

 

Şimdi bu yazılanlara nasıl bir yorum yapalım? Bizler yıllarca, ilkokuldan başlayarak, Kızıl Sultan, müstebit Abdülhamit'in kelimelerden ne kadar korktuğunu okuduk; üstelik hocalarımız alay ederek onun ne kadar sansürcü ve ilkel bir insan olduğunu anlatırlardı. Ne yaparmış peki padişah Abdülhamit? Burnu çok iriymiş, o yüzden coğrafi bir terim olarak bile "burun" kelimesinin yazılarda geçmesi yasakmış. Yıldız Sarayı'nda oturduğu için, "hava kapalı, bugün yıldızlar görünmüyor" gibi bir cümle yasaklanabilirmiş. Biz de gülerdik. Herhalde öğrenciler hâlâ gülmeye devam ediyorlardır. Çünkü, kelimelerden bu kadar korkmak gerçekten de alay edilecek bir durum oluşturuyor. Zaten, hocalar da "Abdülhamit, korkusundan binlerce hafiye beslemesine ve bu kadar sansürcü bir zihniyetle en küçük muhalefete bile izin vermemesine rağmen, bunlar onu kurtarmaya yetmedi; kendisi de, bu şekilde korumaya çalıştığı iktidarı da yıkılıp gitti" deyip bizi rahatlatırlardı. Biz de anlardık ki, korkunun ecele faydası olmazmış. Muhalefetini bir kez örgütlemeyi başaran halk, her ne olursa olsun, kendisini ezen despotları devirmeyi başarırmış.

Biz de, eski ve yeni sansür biçimleri arasında bir bağ kurmuyor ve bu duruma ilişkin herhangi bir yorum yapmıyoruz işte.

 
Yazarın Diğer Yazıları
 İŞTEN ATILACAĞINA ÜCRETSİZ İZNE ÇIK!
 Tecrübeli Gazetecimiz
 ÜZEYİR GARİH’İN SON SÖYLEŞİSİ!
 Mehmet Ali Birand'ın Gözü Aydın, Artık Kına Yakabilir!
 Bir Eski Önder, Bir Önder Eskisi
 Derviş
 Süleyman Demirel Belki De İlk Kez Doğru Söylüyor
 TİSK-TÜRK-İŞ İşbirliği
 Başkanlık Sistemi İstemeyiz, Yaşasın Parlamenter Sistem
 Gene İMF
 Ne Kadar Para, O kadar Eğitim
 BIRAK ÜÇÜ BEŞİ DE, SEN GÖREVİNİ YAP
 RTÜK'ü nasıl bilirsiniz
 Hayırlara vesile olur inşallah
 Wolfensohn Şovu